ECONOMISCHE PROBLEMEN, ook als de economie goed draait
en het antwoord van de evenwichtseconomie
Zoals bij
Voortdurende kostenbesparingen belemmeren de economie
al is toegelicht, zorgt de mondiale trend van winstverhoging door kostenbesparing ervoor
dat het aan de bedrijvenkant van de economie goed gaat maar de burger telkens minder te besteden heeft.
De kostenbesparing wordt namelijk veelal bereikt door te besparen op personeelskosten.
Tijdens de crisis van 2008 is deze trend goed zichtbaar. Maar ook na de crisis is het voor economen een raadsel waarom de lonen niet meer stijgen.
In dit thema wordt een aantal voorbeelden van het handelen in eigen belang van bedrijven besproken.
De nadruk ligt daarbij op de effecten hiervan op de economie.
In de evenwichtseconomie ligt de nadruk op samenwerken in plaats van concureren en
richt de evenwichtseconomie zich op de lange termijn.
Zoals in de laatste paragraaf wordt toegelicht zorgen deze nadruk op samenwerking en de gerichtheid op de lange termijn voor een stabieler en sterker economisch systeem.
Inhoud
1. Oplossingen van bedrijven voor problemen creëren nieuwe problemen ▽2. Fusies en overnames hebben negatief effect op de economie ▽
3. Op snelle winsten gerichte cultuur heeft negatief effect op de economie ▽
4. Monopolisten en kartels spelen monopolie met oneindig veel geld ▽
5. Concurrentie hoeft niet het beste middel te zijn om een economie te stimuleren ▽
6. Innovatie is betaald door de belastingbetaler terwijl bedrijven de winst opstrijken ▽
7. Het antwoord van de evenwichtseconomie ▽
7.1. Antwoord op 'bedrijven blijven nieuwe problemen creëren' ▿
7.2. Alternatief voor 'negatieve effecten van fusies en overnames' ▿
7.3. De evenwichtseconomie kent geen op snelle winsten gerichte cultuur ▿
7.4. Alternatief voor macht van monopolisten en kartels ▿
7.5. Alternatief voor 'Concurrentie' ▿
7.6. Alternatief voor 'Kosten innovatie naar de belastingbetaler' ▿
1. Oplossingen van bedrijven voor problemen creëren nieuwe problemen
Zowel het maken van en reclame voor calorierijk voedsel als dieetboeken, dieetpillen, diëtisten, sportscholen en ziekenhuizen dragen bij aan de winst van afzonderlijke bedrijven.
Toch schiet de economie als geheel er niets mee op. Er wordt niets positiefs toegevoegd. (Het BBP stijgt hierdoor wel.) En de kosten voor gezondheidszorg blijven mede hierdoor stijgen. Door de consument niet te verleiden met ongezond voedsel zou er meer energie aan positieve producten besteed kunnen worden en zou het economisch systeem beter draaien.
In onderstaande lezing plaatst Leyla Acaroglu 'Oplossingen voor problemen creëren nieuwe problemen' in een breder perspectief. Leyla Acaroglu legt in de TEDx 'Why We Need to Think Differently About Sustainability' toe dat veel producten die een oplossing bieden voor een (milieu)probleem uiteindelijk weer andere (milieu)problemen veroorzaken. Zij geeft aan dat we deze problemen anders moeten gaan benaderen, maar heeft -begrijpelijk- weinig concrete alternatieven.
Biobrandstoffen zijn we gaan gebruiken om het probleem van de vervuilende fossiele brandstoffen 'op te lossen'. Maar de oplossing blijkt een omstreden oplossing.
Consumenten over de hele wereld zijn er in meerderheid wel van overtuigd dat bedrijven met hun producten problemen creëren:
Naar 7.1. Antwoord op 'bedrijven blijven nieuwe problemen creëren' om te zien hoe de evenwichtseconomie hiermee omgaat.
2. Fusies en overnames hebben negatief effect op de economie
Financial engineering wordt telkens groter: geld lenen omdat het goedkoop is en daarmee andere bedrijven kopen of dividend uitkeren.
Fusies en overnames zijn niet goed voor de economie en zeker niet op de lange termijn, zoals we nu zullen zien.
Bij fusies en overnames is meestal veel kapitaal betrokken.
Omdat er meestal niet meer arbeidsplaatsen ontstaan, moet de zin ervan voor de economie als geheel blijken uit een vorm van waardevermeerdering.
Naar 7.2. Alternatief voor 'negatieve effecten van fusies en overnames' om te zien hoe de evenwichtseconomie hiermee omgaat.
3. Op snelle winsten gerichte cultuur heeft negatief effect op de economie
Economen, wetenschappers, filosofen en zelfs politici roepen dat de eenzijdige focus van managers en externe financiers op de korte termijn een drastische wending moet krijgen.
Weg van het kortzichtige, op de snelle winsten gerichte zogenaamde kwartaalkapitalisme.
Deze op snelle winsten gerichte cultuur heeft een significant negatief effect gehad op het BBP, niet alleen in Nederland, maar ook in de VS, Frankrijk en Duitsland. [7]
Naar 7.3. De evenwichts economie kent geen op snelle winsten gerichte cultuur om te zien hoe de evenwichtseconomie hiermee omgaat.
4. Monopolisten en kartels spelen monopolie met oneindig veel geld
In het programma 'Zondag met Lubach' legt Arjan Lubach op een humoristische wijze uit dat de vrije markt niet meer functioneert door de toenemeende macht van bedrijven als Zalando, Netfix en Justeat.
Het kenmerk van monopoliën is dat ze geen rekening houden met de klant. Ze proberen niet om een product tegen een redelijke prijs te produceren, maar proberen een zo groot mogelijke winstmarge te realiseren.
Wereldwijd proberen grote zaadbedrijven de macht over onze groente te krijgen. Dat doen ze door patenten aan te vragen op de groentezaden die ze ontwikkelen. Een methode die onder de traditionele zaadontwikkelaars in Europa niet gebruikelijk is.
In de reportage van het tv-programma Zembla 'De Monsanta methode' wordt toegelicht dat deze gang van zaken leidt tot monopolieposities. Er wordt toegelicht welke gevaren dit heeft voor onze voedselafhankelijkheid en onze voedselveiligheid. Deze gevaren hebben uiteindelijk ook gevolgen voor onze economie.
(Monsanto is inmiddels overgenomen door Bayern)
Monopolisten zoals Monsanto zijn er relatief weinig maar ze kunnen wel een grote impact hebben. Kartelvorming (oligopolie) komt veel meer voor en heeft daarom ook impact op de economie. De financiële aspecten hiervan wordt ingegaan bij het thema Geen prijsafspraken.
Naar 7.4. Alternatief voor macht van monopolisten en kartels om te zien hoe de evenwichtseconomie hiermee omgaat.
5. Concurrentie hoeft niet het beste middel te zijn om een economie te stimuleren
Veel economen geloven dat concurrentie de beste manier is om de economie te stimuleren.
Maar is dat wel zo?
Concurrentie tussen bedrijven wordt vaak vergeleken met het competitie tussen mensen tijdens een spel of in de sport.
Die competitie wordt veelal als positief ervaren. Door die competities kun je je jezelf op een hoger niveau brengen.
Concurrentie tussen bedrijven heeft ook negatieve effecten.
Concurrentie tussen bedrijven houdt hele delen van het bedrijf in zijn ban en kost veel geld.
Geld en energie die niet gebruikt worden voor waar het eigenlijk om zou moeten gaan: een goed product maken voor een tevreden klant.
Het kostenaspect van concurrentie wordt verder uitgewerkt bij het thema
Samenwerking i.p.v. concurrentie.
Ook is het niet zo dat de concurrentiestrijd gewonnen worden door bedrijven met de beste producten.
Concurrentie mondt ook uit in faillissementen, waardoor kapitaal en arbeidsplaatsen verloren gaan. Dat hoeft geen plus te zijn voor de economie als geheel.
Toch wordt concurrentie tussen bedrijven in de vrijemarkteconomie als iets heel normaals gezien. Maar door samenwerking tussen bedrijven ontstaan zeker ook prachtige producten met tevreden klanten.
Naar 7.5. Alternatief voor 'Concurrentie' om te zien hoe de evenwichtseconomie hiermee omgaat.
6. Innovatie is betaald door de belastingbetaler terwijl bedrijven veelal de winst opstrijken
Niet bedrijven maar overheden hebben veruit het grootste deel bijgedragen aan belangrijke innovaties.
Van smartphone tot medicijnen, de uitvindingen die aan de basis liggen van deze producten zijn ontstaan door toedoen van de oveheid en betaald door de overheid.
Zij hebben jarenlang geïnvesteerd in onderzoek dat uiteindelijk leidde tot veel nieuwe producten en innovatie.
Bedrijven zouden nooit zoveel geïnvesteerd hebben in dat soort jarenlange risicovolle projecten.
Als alle kosten gemaakt om uiteindelijk te komen tot zo'n product zouden moeten worden betaald door dat bedrijfsleven dan zouden die producten nooit ontwikkeld zijn.
Dit wordt uitgebreid toegelicht in de documentaire 'De slimme staat' die gebaseerd is op het werk van Mariana Mazzucato.
Farmaceutische bedrijven bijvoorbeeld hebben veel baat bij onderzoek gefinancieerd vanuit overheden.
Naar 7.6. Alternatief voor 'Kosten innovatie voor de belastingbetaler' om te zien hoe de evenwichtseconomie hiermee omgaat.
7. Antwoord van de evenwichtseconomie
7.1. Antwoord op 'bedrijven blijven nieuwe problemen creëren'
Bedrijven hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat ze winst willen en moeten maken, vaak zoveel mogelijk.
Nadeel is dat bedrijven alleen gericht zijn het eigen belang.
Schade bij andere bedrijven, consumenten, economie en maatschappij heeft veelal geen hoge prioriteit.
Het bevorderen van deze blik op het geheel en de gerichtheid op samenwerken is verankerd in de structuur van de evenwichtseconomie die in de thema's verderop worden behandeld. Bij Vaste relatie klant organisatie en Organisaties in handen van gemeenschap wordt duidelijk dat organisaties geen winstdoelstelling hebben, maar geheel in dienst staan van de lokale gemeenschap.
Dat de evenwichtseconomie ook succesvoller kan zijn in het maken van producten die geen nieuwe problemen creëren en gericht is op samenwerking wordt toegelicht bij Samenwerking & innovatie.
Dat deze lokale gemeenschap haar organisaties zo aanstuurt dat er een evenwicht is tussen economie, samenleving en milieu is diep geworteld in de gehele structuur van de evenwichtseconomie. Dit wordt uitgebreid toegelicht bij thema's van het menu-onderdeel Hoe werkt het?.
7.2. Alternatief voor 'negatieve effecten van fusies en overnames'
We hebben in paragraaf 2. gezien dat fusies en overnames geen positief effect hebben op de economie. Er worden geen banen geschapen, ze mislukken voor het grootste deel en daarom is er meestal sprake van kapitaalvernietiging.
In de evenwichtseconomie zijn alle organisaties -tegenhanger van bedrijven- in handen van de gemeenschap waaraan zij hun producten leveren. Het management moet op een zeer transparante manier verantwoording afleggen aan de gemeenschap. In die structuur is geen ruimte voor persoonlijke drijfveren en wordt er gefocust op wat goed is voor de gemeenschap.
In de evenwichtseconomie zal er nauwelijks sprake zijn van kapitaalvernietiging bij fusies, of algemener het aanpassen van de organisaties aan nieuwe omstandigheden. De structuur waarin dat gebeurt, is namelijk anders.
Een organisatie is in handen van een gemeenschap. (Organisaties in handen van gemeenschap) En het aanpassen van organisaties gebeurt ook door de Verbindende organisatie die verantwoording aflegt aan die gemeenschap.
Omdat het geheel eigenlijk in handen is van een partij, de lokale gemeenschap, en de sturing ook vanuit deze gemeenschap gebeurt, is zoiets als een fusie meer te zien als het samenvoegen van onderdelen die toch al onder één geheel vallen. Hierdoor vallen de kosten veel lager uit.
Anders dan bij fusie en overnames in de vrije markt zijn er geen aankoopcontracten en bijbehorende financiering mee gemoeid en zijn de begeleidende juristen, bankiers en overname-adviseurs overbodig.
7.3. De evenwichtseconomie kent geen op snelle winsten gerichte cultuur
In paragraaf 3. is toegelicht dat de op snelle winsten gerichte cultuur negatieve effecten op de economie heeft. Dit soort negatieve effecten heeft de evenwichtseconomie niet.
Daarnaast is onwaarschijnlijk dat bij de leiding van een organisatie een cultuur waarin eigenbelang de boventoon heeft zal ontstaan. Iedere organisatie is namelijk volkomen transparant naar de lokale gemeenschap. En de lokale gemeenschap gaat uiteindelijk ook over het personeelsbeleid.
7.4. Alternatief voor macht van monopolisten en kartels
In paragraaf 4. hebben we gezien dat monopolisten en kartels die samen de markt domineren de prijs aan de consument opleggen.
Zij hebben een negatieve invloed op de economie.
Zoals hierboven ook al toegelicht is, bepaalt in de evenwichts economie de consument de productprijs doordat deze de lokale organisaties stuurt.
Ook is het in de evenwichtseconomie "not done" om voordeel te behalen uit patenten of andere vormen van marktprotectie.
Organisaties in de evenwichtseconomie zijn gericht op samenwerking, waarbij kennisuitwisseling een belangrijk onderdeel is,
zoals toegelicht wordt bij het thema
Samenwerking & innovatie.
7.5. Alternatief voor 'Concurrentie'
In paragraaf 5. is aangegeven dat concurrentie tussen bedrijven leidt tot forse uitgaven die nauwelijks leiden tot betere producten
en kapitaalvernietiging.
De evenwichtseconomie zet in op samenwerking.
(Samenwerking i.p.v. concurrentie)
Samenwerking heeft uiteraard ook als doel kapitaalvernietiging te voorkomen.
Organisaties in de evenwichtseconomie hebben namelijk geen belang bij concurrentie.
Zij hebben een vaste klantenkring, zoals toegelicht bij het thema
Vaste relatie klant organisatie.
7.6. Alternatief voor 'Kosten innovatie naar de belastingbetaler'
In paragraaf 6. is toegelicht dat de belastingbetaler jarenlang voor fundamenteel onderzoek heeft betaald en
dat bedrijven met de resultaten daarvan winst maken. Van die winst vloeit te weinig terug naar de belastingbetaler.
Organisaties in de evenwichtseconomie zijn zo georganiseerd dat ze de burger zo veel mogelijk van dienst zijn.
Burgers bepalen de gang van zaken in de organisaties waar zij als consument of werknemer mee van doen hebben.
Hierdoor zullen
winsten terugvloeien naar de burgers.
Referenties